Payshanba oqshomida Yaponiyaning hukmron partiyasi yangi yetakchisi Sanae Takaichi bozorlarni tinchlantirishga harakat qilib, yenani zaiflashtirish niyati yo'qligini va Yaponiya bankining siyosati muvozanatli bo'lib qolishini aytdi. Ammo investorlar uning so'zlarini boshqacha talqin qilishdi. Uning chiqishidan keyin yena qisqa muddat kuchaygan bo'lsa-da, tez orada yana pasaya boshladi va yangi minimumlarni yangiladi. Nega bo'lajak bosh vazirning so'zlari kutilgan natijani bermadi? Moliya vazirligining sabr kosasi qachon to'ladi va bu treyderlar uchun nimani anglatadi? Keling, buni tahlil qilamiz.
So'zlar yetarli bo'lmaganda: bozorlar Takaichi bayonotiga ishonmadi
Payshanba kechasi Sanae Takaichi Yaponiyaning hukmron partiyasi yetakchilik saylovida g'alaba qozonganidan so'ng ilk bor televideniyeda chiqish qildi. Bozorlar uning pul-kredit siyosati borasidagi pozitsiyasini aniqlashtirishini sabrsizlik bilan kutdi. Ammo uning so'zlari yenaga deyarli yengillik bermadi — go'yo yana sho'ng'ishdan oldin qisqa nafas olishdek holat bo'ldi.
Takaichi yenani haddan tashqari zaiflashtirish niyati yo'qligini, ammo amaliy tajriba asosida zaif yenaning ham afzalliklari, ham kamchiliklari borligini aytdi. U shuningdek, zaif valyuta global savdo xatarlarida yapon eksportchilari uchun himoya yostig'i vazifasini bajarishi mumkinligini ta'kidladi.
U, shuningdek, markaziy bank pul-kredit siyosatini belgilash uchun javobgar ekanini, ammo har qanday qarorlar hukumat maqsadlariga mos bo'lishi kerakligini qo'shimcha qildi.
Biroq bozorlar uning ohangini ehtiyotkorlik emas, balki mavzudan qochish deb qabul qildi. Uning chiqishidan so'ng yena qisqa muddatda 1 AQSh dollariga nisbatan 153.22 dan 152.14 gacha mustahkamlandi, ammo bu ta'sir tezda yo'qoldi. Juma ertalab kurs 153.27 ga tushdi — bu so'nggi sakkiz oy ichidagi eng past daraja bo'ldi. Investorlar Takaichi nutqini siyosiy muvozanatni saqlash harakati sifatida qabul qilishdi, siyosiy qat'iyat belgisi sifatida emas.
Avstraliya Hamdo'stligi bankining valyuta strategisti Kerol Kong shunday dedi: "Bozorlar hanuz Takaichi rahbarligi Yaponiya bankining foiz stavkalarini oshirish imkoniyatini siyosiy jihatdan cheklab qo'yadi, deb hisoblamoqda." Uning fikricha, yangi rahbarning so'zlari bu yil pul-kredit siyosatini qat'iylashtirish ehtimoli pastligiga bo'lgan kutishlarni faqat mustahkamladi.
Nomura kompaniyasining FX strategi Yusuke Miyairi ham shunga o'xshash fikr bildirdi: "Bozor ilgari Takaichi o'zining yumshoq (dovish) pozitsiyasini yumshatdi, deb o'ylagan edi. Aslida esa bu faqat og'zaki intervensiyalar edi." Uning so'zlariga ko'ra, Takaichi chiqishlari yaqin harakatlarga ishora emas, balki o'rtacha pozitsiyada ko'rinishga urinish bo'lgan.
Shubha kontekstdan ham kuch oldi: Takaichi — Shinzo Abening yaqin shogirdi va rag'batlantiruvchi siyosat tarafdori sifatida tanilgan. Atigi bir yil avval u foiz stavkalarini oshirishni "ahmoqlik" deb atagan edi. Endi esa u bu so'zlarini kulgu bilan eslab, bunday fikrni endi muhokama qilmaslik kerakligini aytdi va foiz stavkalari bo'yicha fikr bildirish vakolatiga ega emasligini tan oldi.
Bunday ehtiyotkorlik Yaponiya bankining yaqin oylar ichida jiddiy choralar ko'rishdan qochishi haqidagi xavotirlarni yanada kuchaytirdi. Bozorlar hozirda dekabr oyida stavka oshirilishi ehtimolini 45%, mart oyida esa 25 punktli oshirish ehtimolini 100% deb baholamoqda. Ammo hozircha barcha belgilar dekabrda hech qanday o'zgarish bo'lmasligiga ishora qilmoqda.
Yena uchun bu bitta narsani anglatadi: zaiflashuv uchun eshik hali ham ochiq. Takaichi rahbarlikni qo'lga kiritganidan beri atigi bir hafta ichida yena dollarga nisbatan deyarli 4% ga tushdi — bu o'tgan yil oktabrdan beri eng keskin haftalik pasayish. Bozorlar uning chiqishlarini yangi hukumatning kuchli yena maqsad qilmayotganining aniq belgisi sifatida qabul qildi.
Intervensiya yaqinlashmoqda: Yaponiya hukumati ritorikani kuchaytirmoqda
Juma ertalab nafaqat yangi yeng past darajadagi yenani, balki Tokiodagi oshayotgan xavotirlarni ham keltirdi. Bozorlar Takaichi bayonotlarini tahlil qilayotgan paytda, Yaponiya Moliya vazirligi valyutaning tez pasayishi sabab vaziyatga aralashishga majbur bo'ldi.
Yapon yenasi AQSh dollariga nisbatan 153 darajadan pastga tushgach, Moliya vaziri Katsunobu Kato avvalgi kunlarda Takaichi ishlatgan ohangdan ancha qat'iyroq bayonot bilan ommaviy axborot vositalariga chiqdi.
"Mamlakat yaqinda bir tomonlama va keskin harakatlarni kuzatmoqda," — dedi moliya vaziri Shunichi Kato. "Hukumat valyuta bozorida haddan tashqari tebranishlar va tartibsiz harakatlarni diqqat bilan kuzatadi." Bu so'nggi oylar ichida yapon rasmiylari tomonidan eng bevosita og'zaki intervensiya bo'lib, sabr kosasining to'layotganidan dalolat berdi.
Tahlilchilarga ko'ra, Kato ritorikasi hukumat ichida intervensiya ehtiyoji ortib borayotganidan darak beradi. Bozor strateglari vazirning keskin ohangi Yaponiyaning valyuta intervensiyasiga bir qadam yaqinlashganini ko'rsatdi, deb hisoblashmoqda. Shunga qaramay, ko'pchilik mutaxassislarning ta'kidlashicha, to'g'ridan-to'g'ri intervensiya faqat kurs 1 dollarga 160 yen atrofida bo'lsagina amalga oshiriladi.
Bu daraja ko'pchilik treyderlar tomonidan asosiy psixologik chegara sifatida qaralmoqda. Rasmiylar yenaning pasayishi mo''tadil bo'lsa, bunga aralashmaydi. Ammo agar treyderlar 1 dollarga 160–170 yen oralig'idagi keskin pasayish ehtimolini muhokama qila boshlashsa, ogohlantiruvchi signal chalinadi, deya Takeuchi Reuters'ga bergan intervyusida ta'kidladi. "Agar yena shu darajada pasaysa, hukumat aralashishi kerak va aralashadi," — dedi u. Uning fikricha, intervensiyalar global trendni to'liq o'zgartira olmasa-da, yenaning tez pasayishini vaqtincha to'xtatib turishi mumkin.
Yena hozir ikki tomonlama bosim ostida: siyosiy noaniqlik va AQSh hamda Yaponiya o'rtasidagi foiz stavkalari farqi. Takaichi g'alabasidan so'ng investorlar Yaponiya bankining stavkalarni oshirishni kechiktirishi va siyosatning yumshoq bo'lib qolishini narxga qo'sha boshlashdi. Natijada, yapon obligatsiyalari rentabelligi oshdi, ammo milliy valyuta zaiflashishda davom etdi.
Kato iqtisodiy mantiq va siyosiy haqiqat o'rtasida muvozanatni saqlashga harakat qilayotgani ko'rinmoqda. U valyuta kursidagi o'zgarishlar ijobiy hamda salbiy ta'sirga ega ekanini, muhim jihat esa valyuta harakatlari iqtisodiy asoslarni aks ettirishi va barqaror bo'lishi ekanini ta'kidladi. Bunday ohang odatda Yaponiya rasmiylarining intervensiyadan oldingi standart ogohlantirishi bo'lib, bozorga aniq signal berdi: keyingi pasayishlar hukumatga yoqmaydi.
2022-yildan beri Yaponiya valyuta intervensiyalariga 24.5 trillion iyena (taxminan 160 milliard dollar) sarflagan. Garchi hozircha na Kato, na Yaponiya banki yangi choralar ko'rishga tayyorligini rasman tasdiqlamagan bo'lsa-da, ohang sezilarli darajada qat'iylashgan. Siyosiy kontekst ham bosimni kuchaytirmoqda: Takaichi hali Komeito partiyasi bilan mustahkam koalitsiyani shakllantira olmagan, bu esa uning siyosiy manevr imkoniyatlarini cheklab, bozorni yanada asabiylashtirmoqda.
Avstraliya Hamdo'stligi bankining valyuta strategisti Kerol Kong shunday deydi: "Moliya vaziri Katoning so'nggi bayonotlari yaqin orada intervensiya ehtimoli pastligini ko'rsatmoqda, bu esa bozorlarni yenani yanada sotishga undashi mumkin." Boshqacha aytganda, hozircha bozorlar Tokio tezda aralashmaydi, degan ishonchda — bu esa o'z navbatida kurs chegaralarini yana sinovdan o'tkazish ehtimolini kuchaytiradi.
Takeuchi Yaponiya muammosini quyidagicha ifodaladi: "Agar yena shu darajada pasaysa, hukumat aralashishi kerak va aralashadi." Biroq u shuni ham qo'shimcha qildiki, hozircha hukumat mo''tadil pasayishni toqat qilayotgani va kursning psixologik jihatdan muhim bo'lgan 160 darajaga sekin yaqinlashishini kuzatayotgani ko'rinmoqda.
Treyderlar uchun strategiyalar: zaif yena sharoitida qanday savdo qilish kerak
Takaichi'ning ommaviy chiqishlari va yenaning keskin sotilishi bilan kechgan notinch haftadan so'ng treyderlar muhim savolga duch kelishdi: yenaning yana zaiflashishiga tikishni davom ettirish kerakmi yoki hukumat intervensiyasidan oldin ehtiyotkorlik bilan harakat qilish kerakmi?
1. USD/JPY bo'yicha uzun (long) pozitsiyalar
Asosiy strategiya o'z kuchida qolmoqda: investorlar yenaga qarshi pozitsiyalar ochmoqda, ya'ni juftlikda dollarning o'sishini kutishmoqda. AQSh va Yaponiya o'rtasidagi foiz stavkalari farqi (taxminan 3%) dollarning jozibasini saqlab turmoqda, bu esa mazkur yondashuvni qo'llab-quvvatlaydi.
Yuqori darajadagi foiz stavkalari va Yaponiya bankining sust siyosati fonida dollarning yenaga nisbatan ustunligi hanuz kuchli. Shu sababli, o'rta muddatli istiqbolda dollar xarid qilish strategiyasi haligacha dolzarb.
2. Kunlik (intraday) tebranishlardan foyda olish
Takaichi chiqishlaridan so'ng va yenaning pasayishi davomida bozor shuni ko'rsatdiki, qisqa muddatli tiklanishlar bo'lishi mumkin, ammo ular vaqtinchalik bo'ladi. Treyderlar 152.0–154.0 oralig'idagi diapazonda savdo qilib, qisqa muddatli harakatlardan foyda olishlari mumkin.
Bunda tor stop-loss qo'yish juda muhim, chunki bozor intervensiya haqidagi mish-mishlarga yoki siyosiy bayonotlarga juda tez reaksiya bildiradi.
3. Fundamental ko'rsatkichlarni kuzatish
Endi oldingidan ham ko'proq inflyatsiya ko'rsatkichlari, obligatsiyalar rentabelligi, Yaponiya banki yoki Moliya vazirligining bayonotlarini diqqat bilan kuzatish zarur. Har qanday kutilmagan statistik natija yoki siyosiy burilish valyuta kursiga keskin bosim o'tkazishi yoki teskari harakatni boshlashi mumkin.
Masalan, agar inflyatsiya kutilganidan yuqori chiqsa yoki Yaponiya banki ohangini qat'iylashtirsa — bu yenani keskin mustahkamlab, pozitsiyalarni teskari aylantiradi.
4. Diversifikatsiya va ehtiyotkorlik
Zaif yena treyderlar uchun ham imkoniyat, ham xavfdir. Ha, yenaning pasayishi davom etishi mumkin, ammo 160 darajaga yaqinlashish rasmiy aralashuv ehtimolini kuchaytiradi.
Shuning uchun treyderlarga pozitsiyalarni diversifikatsiya qilish, ya'ni faqat bitta juftlikka tikishdan qochish tavsiya etiladi. Portfeldagi risklarni tarqatish keskin teskari harakatlardan himoya qiladi.
Yakuniy xulosa
Yenaga qarshi trend hali saqlanib turibdi, ammo uning tezligi va miqyosi global makroiqtisodiy omillar hamda Yaponiyadagi siyosiy ritorika o'rtasidagi muvozanatga bog'liq bo'ladi.
Yenaning yanada zaiflashishiga tikish hozircha asosli, ammo bozorning keskin burilishi ehtimoliga hamisha tayyor turish zarur — ayniqsa hukumat intervensiyasi yoki Yaponiya bankining siyosatidagi o'zgarish signallari paydo bo'lsa.
